Niepodległość Polski
Odzyskanie niepodległości – marzenie kilku pokoleń Polaków mogło się spełnić dopiero w wyniku I wojny światowej. Długo oczekiwana konfrontacja między zaborcami rozpoczęła się w 1914 r. Jak każdy konflikt zbrojny – Wielka Wojna niosła ze sobą olbrzymią ofiarę ludzkiego życia, nie oszczędzając Polaków. Była z jednej strony wybawieniem i nadzieją a z drugiej katastrofą dla naszego narodu. Polacy wcielani do armii państw zaborczych zmuszeni byli walczyć przeciwko sobie na wszystkich frontach wojny. Józef Piłsudski za zgodą władz austriackich powołał do istnienia Legiony Polskie. Formacja ta odbyła kampanię wojenną na froncie wschodnim walcząc przeciwko Austriakom i Niemcom. Legioniści oraz członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej dali początek Wojsku Polskiemu po odzyskaniu niepodległości.
W wyniku działań zbrojnych na frontach Wielkiej Wojny zaborcy Polski ponieśli klęskę. Jesienią 1918 r. monarchia Austro – Węgierska uległa całkowitemu rozpadowi. W Niemczech postępował chaos i rozwijała się rewolucja. W Rosji na skutek przewrotu władzę przejęli bolszewicy, którzy w marcu 1918 r. podpisali separatystyczny pokój w Brześciu z państwami centralnymi.
10 listopada 1918 r. do Warszawy przyjechał z Magdeburga J. Piłsudski. Przetrzymywany był tam przez władze niemieckie od lipca 1917 r. po tzw. kryzysie przysięgowym. Następnego dnia trzyosobowa Rada Regencyjna (J. Ostrowski, abp A. Kakowski, Z. Lubomirski) sprawująca władzę w stolicy z ramienia Niemiec przekazała Piłsudskiemu władzę nad wojskiem. Dlatego też 11 listopada 1918 r. uważa się za symboliczną datę odzyskania niepodległości, chociaż do zorganizowania struktur państwa potrzeba było jeszcze czasu i środków. Tego samego dnia w Compiegne we Francji, Niemcy podpisały rozejm z państwami Ententy – Wielka Wojna dobiegła końca. Dla Polaków natomiast nadchodziły dni najważniejsze. 14 listopada Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę cywilną i rozwiązała się. Dwa dni później w specjalnych depeszach przekazanych drogą radiową, Piłsudski zakomunikował społeczności międzynarodowej, że powstało niepodległe Państwo Polskie. W rzeczywistości nie posiadaliśmy żadnej stabilnej granicy, ani jednolitej armii.
Listopad 1918 roku zapisał się w sposób szczególny również w pamięci mieszkańców naszego miasta. W nocy z 1 na 2 listopada miejscowi działacze niepodległościowi powołali organ władzy zwany Tymczasowym Komitetem Rządzącym lub Komitetem Pięciu. Organ ten zawiązano w mieszkaniu adwokata Jana Wigury przy ulicy Szerokiej pod numerem 2 (dzisiaj ulica Piłsudskiego). W spotkaniu uczestniczyli: trzej działacze Polskiej Partii Socjalistycznej – dr Stanisław Kelles-Krauz (przewodniczący), Roman Szczawiński i Aleksy Rżewski, wspomniany Jan Wigura – przewodniczący Narodowego Związku Robotniczego oraz wiceprezydent miasta Wacław Dębowski.
Komitet Pięciu dał początek Republice Radomskiej. Przed świtem 2 listopada dowódca Polskiej Organizacji Wojskowej podporucznik Józef Marjański przeprowadził akcję rozbrojenia żołnierzy austriackich. Następnie radomianie opanowali dworzec kolejowy, elektrownię i składy żywności. W ten sposób nasze miasto odzyskało wolność. Radom był zatem pierwszym miastem w Królestwie Polskim, w którym doszło do przejęcia władzy z rąk austriackiego okupanta.
Republika Radomska dysponowała własnym wojskiem i siłami porządkowymi. Zajęła się kwestiami socjalnymi i zaopatrzeniem mieszkańców w artykuły pierwszej potrzeby. 8 listopada 1918 r. Republika Radomska podporządkowała się Tymczasowemu Rządowi Ludowemu Republiki Polskiej w Lublinie na czele z Ignacym Daszyńskim.
Dla upamiętnienia powołania Republiki Radomskiej obok gmachu Resursy Obywatelskiej, przy ulicy Jacka Malczewskiego umieszczono głaz z napisem 2 listopada 1918 r. oraz posadzono Dąb Wolności.
W tym roku szkolnym, ze względu na sytuację epidemiczną, inaczej obchodzimy 102. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości 11 listopada.
Oto przykłady prac uczniów:
Mini wystawę można oglądać także w szkole.
